Дағдарыс жағдайларында басқару орталығында Төтенше жағдайлар министрі Сырым Шәріпхановтың төрағалығымен Республикалық жедел штабтың кезектен тыс отырысы өтті.
Ол сағат 07.00-дегі жедел жағдай бойынша, елімізде 3 сейсмикалық оқиға тіркелгенін айтты. Министрдің сөзінше, жер сілкінісі Алматы қаласында – 5, Шымкент қаласында – 2, Жамбыл облысында – 2-3 және Жетісу облысында 4 балл болған. Сол себепті Aikyn.kz сайты жер сілкінісі байқалған аймақтардың тұрғындарына зілзаладан қалай қорғану керегін назарға ұсынады.
Жер сілкінісіне әрқашан дайын болған жөн
Жер сілкінісі қашан болатыны белгісіз, сондықтан үнемі дайындық үстінде болған жөн. Ол үшін төмендегі кеңестерге сүйенген дұрыс:
– Үйдегі, жұмыс орнындағы, мектептегі, көшедегі қауіпсіз орындарды анықтау;
– Отбасымен жер сілкінгенде не істеу керек екенін талқылап, алғашқы медициналық көмек беру ережесін үйрену;
– Дәрі қорабын дайындау және ондағы дәрі-дәрмекті қолдану ретін білу;
– Құжат, ақша, қалта шамын үнемі ыңғайлы орынға қою;
– Кереуетті терезе мен қабырғалардан алшақ орналастыру;
– Үйге кіретін жолды жиһаздармен, өзге заттармен бөгемеу;
– Шкафтар мен сөрелерді шегелеп бекіту, үстіне ауыр заттар қоймау;
– Улы химикат, тез тұтанатын сұйықтық секілді қауіпті заттарды жақсы оқшауланған сенімді орында сақтау.
Жер сілкінісі кезіндегі алғашқы әрекет
Жер сілкінгенін ғимараттың шайқалғанынан, шамдардың теңселгенінен, ыдыс-аяқ пен әйнектердің сылдырынан, күшейіп жатқан гуілден білуге болады. Бұл жағдайда ең бастысы – үрейге бой алдырмау.
Жер сілкінісі кезінде ең қауіпсіз жер – ғимараттан алыс көше мең алаң. Сондықтан бірінші дүмпуден кейін тез және қысқа жолмен далаға шығу керек. Өздігімен жүре алмайтындарға қауіпсіз орынға шығуға көмек берген дұрыс. Бұл жағдайда заттарды жинауға уақыт кетіруге болмайды. Мүмкін болса, тек құжаттар мен ақшаны алған дұрыс. Лифтті пайдалануға тыйым салынады. Төменге баспалдақпен не өрт сатысымен түсу қажет. Мұндай жолмен ғимараттан шығу мүмкін болмаса төсек жаймасынан арқан жасап, оны жылу батареясына байлаңыз да, терезеден түсуге болады. Бұл – балалар мен зардап шеккендерді құтқарудың тиімді тәсілі.
Ғимараттың ішінде қалып қойсаңыз:
– қауіпсіз жерде: негізгі ішкі қабырғаның жанына, негізгі қабырғаның бұрышына, есіктің жақтауына немесе негізгі тіреуіштің жанына тұрыңыз;
– мүмкін болса үстелдің астына тығылып, құлауы мүмкін заттар мен жарықшақтардан қорғана аласыз;
– терезелер мен ауыр жиһаздардан, үзілген сымдардан, алыс тұрыңыз;
– майшам, сіріңке, оттық қолданбаңыз;
– электрді қоспаңыз, себебі газ құбыры зақымданса, от тұтанып кетуі мүмкін.
Көлік ішінде болсаңыз:
– көлікті ғимараттан, көпірден, бағаналар мен ағаштардан алыс жерде тоқтатыңыз;
– көліктен шықпай, жер сілкінісінің аяқталуын күтіңіз.
Көшеде:
– қауіпсіз ашық алаңда қалуға тырысыңыз;
– жер сілкінісі кезінде ғимараттардың құлаған қабырғалары мен кірпіштері, әйнектер адамдарға зардабын тигізуі мүмкін. Сол үшін ғимараттардан, электр бағаналарынан және үзілген электр сымдарынан аулақ болыңыз.
Жер сілкінісінен кейінгі әрекет:
– дүмпулердің толық тоқтағанын күтіп, сабырлы болыңыз;
– үйде не пәтерде қалсаңыз, бүлінген заттарды түгендеп шығыңыз;
– электр желісінде, су құбырында ақау болса, ажыратыңыз;
– жарақаттанғандарға көмектесіп, оларға алғашқы медициналық көмек беріңіз;
– өрт ошақтарын анықтауға тырысыңыз және мүмкін болса оларды сөндіру шараларын қолданыңыз;
– автокөлікті қауіпсіздікті қамтамасыз ету не көмектесу мақсатында ғана пайдаланыңыз;
– телефонды тек құқықтық тәртіп органдарының өкілдерін (102), өрт сөндірушілерді (101), дәрігерлерді (103), құтқарушыларды (112) шақыру үшін пайдаланыңыз;
– балконға шықпаңыз;
– зақымданған ғимараттардың жанынан өткен кезде сақ болыңыз.
Үйінді астында қалып қойсаңыз:
– сабыр сақтап, көмек шақырыңыз, үрейге бой алдырмаңыз;
– өзіңізге алғашқы медициналық көмек көрсетіңіз;
– қайда екеніңізді, өзге адамдар қасыңызда бар-жоғын анықтауға тырысыңыз:
– сізді тауып алғанға дейін дауыстап не қимыл жасап, назар аудартатын заттарды қолдану арқылы басқаларға белгі беріңіз;
– артық қимыл жасамаңыз.