CSI консалтингтік компаниясының аға серіктесі, экономист Олжас Құдайбергенов Президенттің Қазақстан халқына Жолдауында айтқан жаңа ұлттық жобаның қанша тұратынын айтты. Оның айтуынша, ЖЭО мен елдің коммуналдық нысандарын жаңғырту шамамен 40 млрд долларды қажет етуі мүмкін.
Олжас Құдайбергенов энергия секторын жаңарту идеясы Мемлекет басшысының биылғы жолдауындағы басты экономикалық шара екенін атады. Оның айтуынша, Қазақстанның энергетикалық және коммуналдық инфрақұрылымы әбден тозған, сондықтан да апаттардың қайталану қаупі бар. Осыған орай Үкімет жыл соңына дейін алдағы бес жылға арналған ұлттық жобаны әзірлеп, бекітуі керек.
«Жаңғыртуға арналған инвестициялар» шеңберінде ұзақ мерзімді тариф болады, бұл барлық жобаларды инвесторлар мен кредиторлар үшін қызықты етуге мүмкіндік береді. Жалпы, біздің есептеуіміз бойынша бүкіл секторды жаңғыртуға шамамен 40 млрд доллар қажет, бірақ түпкілікті көрсеткішті ұлттық жоба айқындайды», - дейді ол.
Сарапшы атап өткендей, қазіргі Премьер-Министр Олжас Бектенов қазақстандық тұтынушылықты жақтайды, сондықтан бұл отандық өндірушілердің дамуына әсер етуі мүмкін. Мұндай жағдай өз кезегінде халықтың жұмыспен қамтылуына және экономикалық өсуге септігін тигізеді.
Экономист Президенттің екінші маңызды тапсырмасы ретінде үнемдеу тұрғысынан маңыздылығы бойынша ақша-несие саясатын банктер нақты секторды несиелендіруге белсенді қатысатындай етіп теңестіруді атады.
«Қазір өнеркәсіпке берілген несиелер көлемі ЖІӨ-нің 5%-дан төмен, бұл өте аз. Банктер көп нәрсе істей алады, бірақ мұнда банктердің қызығушылығын арттыру үшін пруденциалдық реттеуді өзгерту қажет», — деді ол.
Сондай-ақ сарапшы салық саласын реформалау жөніндегі бастамаға да тоқталды. Жаңа кодекс келесі жылы қабылданады және ол қоғамдық даулар мен белгілі бір өзгерістердің тақырыбына айналады. Бұл тұрғыда Қазақстанда оңайлатудан қорықпау керек және неғұрлым батыл шешімдер қабылдау қажет деп есептейді.
«2013 жылы мен бірінші рет бөлшек салықты енгізуді бастадым. Алты жыл бойы қарсыласып келіп, аталған идея тек 2019 жылы қолдау тапты. Алайда, салық дизайны бұрмаланды, тек 2023 жылға қарай бөлшек салық мен ұсынған құрылымға жақын болды. Енді бөлшек салықты тек халыққа қызмет көрсететін бизнес түрлеріне шоғырландырған дұрыс. Бұл ретте кірістер бойынша жоғарғы шекті алып тастау керек», - деді ол.
Өз кезегінде, мемлекеттік басқару сапасын түбегейлі жақсарту бюрократияның қысқаруына және шешім қабылдауда мемлекеттік қызметшілердің дербестігінің артуына әкелуі мүмкін.
«Қалған бастамалар да қызықты, олар салалық немесе әлеуметтік сипатта. Осы бастамалардың барлығы іске асырылады деп үміттенемін. Дұрыс және уақтылы іске асырылған жағдайда бұл шаралар алдағы 5 жылда нақты экономикалық өсімнің 2%-дан 6%-ға дейінгі қолда бар қарқынына қосымша мүмкіндік бере алады», - деді сарапшы.